Sosyal demokrasinin üçüncü dönemi

Son 40 yıldaki gelişmeler ve güncel siyasal ortam 20. Yüzyıl'ın başlarındaki sosyal demokrasinin üçüncü dönemi tartışmalarına benzerlik gösteriyor. 

20. Yüzyıl'ın başlarında Rus sosyal demokratları tarafından yapılan Rus sosyal demokrasisinin dönemlendirilmesi girişimine göre 1899 sonrasında Rus sosyal demokrasisinin üçüncü aşamasına girilmişti. Buna göre 1884-1894 arası dönem Rus sosyal demokrasisinin birinci dönemini, 1894-1899 arası dönem ikinci dönemini oluşturuyordu. 1899 yılında başlayan dönem ise dağılma ve yalpalama dönemi olarak tanımlanmaktaydı. Bu dönemde Rusya'da yığın hareketinin yükselişte olmasına karşın siyasal olarak bu yığın hareketinin ifadesini bulabileceği siyasal bilinç henüz ortaya çıkmış değildi. İşçi sınıfı siyasetinin ergenlik dönemi olarak tanımlanan ve karakteristik özelliğini "küçük çapta pratikçilikle teoriye karşı tam bir umursamazlığın"  oluşturduğu bu dönemde 19. Yüzyıl'da ortaya çıkan "..bilimsel sosyalizm, bütün halinde devrimci doktrin olmaktan" çıkmış, "her yeni çıkan Alman ders kitabının içeriğini serbestçe sulandırdığı bir bulamak haline" gelmiş bulunuyordu. 

2017 yılında yayınlanan Ne yapmalı kitabının yeni basımının kapağı

Sonradan Üçüncü Entarnasyonal'in kuruluşu ile sadece Rus sosyal demokratların değil tüm dünyadaki sosyal demokrat hareketin krizinin eleştirisi haline gelecek olan bu tanımlamalar 1970'lerden sonraki işçi sınıfının siyasal hareketinin güncel durumunu çağrıştırıyor. 1970'lerden sonra da işçi sınıfının siyasal mücadelesinde kafa karışıklığı, dağınıklık, siyasal bilinç yoksunluğu, yalpalama ve teoriye karşı umursamazlık baş göstermişti. 

20. Yüzyıl'ın başında Rus sosyal demokrasisi içindeki tartışmaların ele alındığı Ne yapmalı? adlı broşürde üçüncü dönemin ne zaman sona ereceği bilinemeyecek olsa da dördüncü dönemde Rus sosyal demokrasisinin bunalımdan çıkarak "oportünist artçının nöbetini, en devrimci sınıfın gerçek öncüsünün alacağı" öngörüsünde bulunulmaktaydı. Nöbeti devralma çağrısı olarak yazılan Ne yapmalı broşürü ise kendiliğinden yükselmekte olan yığın hareketinin öznelerine yapılan bir çağrı ile son bulmaktaydı: "Üçüncü döneme son verin!" 

Kaynak:

Ne yapmalı? Hareketimizin can alıcı sorunları. Sol yayınları, birinci basım, s: 218-221.